"Opis biegu życia professorów, nauczycieli szkół publicznych w Królewstwie Polskim" (Lit. B.).
Автобіографія Бродзинскаго.
"Mam honor złożyć opis życia mojego, obejmujący":
1 -- wychowanie,
2-- zawód wojskowy,
3-- zawód administracyjny,
4-- zawód nauczycielki,
5-- literacki.
"Dowodów szlachetswa nie mam innych nad ten, iż po zgonie ojca zostawałem pod opieką Forum nobilium w Tarnowie. Otbyłem tak zwane szkoły niemieckie normalne, tudzież gimnazyum w Tarnowie. Przez czas pobytu mego w gimnazyum professorowie Parczewski i Szmidt udzielali mi przywatnie nauk i języków w szkołach niedawanych, ostatnie zaznajomili mię z literaturą niemiecką, obadwaj bez żadnego wynagrodzenia; za to niech mi tu będzie wolno wdzięczność tym mężom wyrazić. Wcześnie utraciwszy rodziców, gdy spadek po nich doznał prawniczego za wikłania, od młodości trudiłem się wychowaniem dzieci jako sposobem utrzymywania się w szkołach. Za przełożenie w szkołach poezyi Collina otrymałem od rządu austryackiego stypendyum i miejsce w Instytucie Wiedeńskim, ale niedoświadczenie i tęschność do języka i literatury polskiej nie dozwalały mi korzystać z tej łaski mojego rządu, udałem się do uniw. Krakowskiego, przy którym przez półtora roku poświęcałem się naukom filologicznym i filozoficznym. W roku 1809 gdy wojsko X-twa Warszawskiego weszło do Krakowa, idąc za powszechną opinią wszedłem w służbę artylleryi (pieszej) jako ochotnik. Odbyłem kampanię rossyjską i niemiecką; za Moskwą mianowany oficerem, pod Lipskiem wzięty byłem w niewolę а utraciwszy siły i chęć do służby wojskowej otrzymałem żądane uwolnienie" {Въ приложеніяхъ къ автобіографіи, гдѣ помѣщены оправдательные документы, къ И приложено свидѣтельство: Komissya wojny.... wydaje niniejsze uwolnienie od służby porucznikowi z dawnego pułky artylleryi pieszéj K. B-emu który wszedłszy do tego putku w roku 1809 jako ochotnik... 1 Listopada 1812 r. na porucznika drugiéj klassy (mianowany), odbył kampanią, w latach 1812--181Б i w téj ostatniéj pod Lipskiem wzięty był w niewolę. Увольненіе было дано по просьбѣ Бродзинскаго отъ 14/24 декабря 1813 года и подписано 30 декабря дивизіон. генераломъ Вельгорскимъ и Раутенштраухомъ (referendarz komitetn wojskowego gr. brygady).}.
Po krótkim odpoczynku na wsi udałem się do Warszawy w celu poświęcenia się służbie publicznej. W r. 1816 po bezpłatnem zasługiwaniu się w komis, oświeceń wyznaczone miałem obowiązki zastępcy kancellisty; lecz gdy tu nie miałem innego utrudnienia, jak ciągłe przepisywanie naczysto, prosiłem o uwolnienie, które otrzymawszy, udałem się do komissyi rządowej spraw wewnętrznych, gdzie dziewięć miesięcy jako bezpłatny adjunkt, а pięć jako płatny sekretarz w sekcyi administracyjnej zostawałem {Документъ E (стр. 227) гласитъ, что на основаніи просьбы Бродзинскаго объ увольненіи отъ службы "Komissya rządowa spraw wewnętrznych i Policyi ..nie może odmowie świadectwa, na jakie zasłużył K. Brodziński przez zdolność i pracowitość, nie mniej Dajlepsze moralne postępowanie w ciągu dziewięciomiesięcznej bezpłatnej aplikacyi а później pięciomiesięcznćj pîatnéj funkcyi w sekretaryacie bióra komissyi Rz. Spr. Wewn. i Policyi. Свидѣтельство дано 1816 г. 17 апрѣля и подписано И. Гославскимъ.}. Gdy w skutek traktatów wiedeńskich utworzoną być miała komissya likwidacyjna, trudniłem się z własnej ochoty przez pół roku przygotowaniem materyałow do prac téj że komissyi. Później mianowany zostałem sekretarzem tejże komissyi trzech dworów. Obowiązki moje pełniłem do końca roku 1820, w którym też magistratura rozwiązaną została. Otrzymałem polecenia do wszystkich komissyi rządowych względem umieszczenia się w stopniu odpowiadającym, lecz dawniej już sposobiłem się do stanu nauczycielskiego {Удостовѣреніе комиссіи ликвидаціонной, выданное 7-го февраля 1820 года и подписанное Кс. Любецкимъ, Войцпискимъ, Чижевскимъ, Даревскимъ, гласитъ, что Бродзинскій исполнялъ свои обязанности "zdatnie i gorliwie.... tocząc (?) przykładną moralność w postępowaniu swojem".}. W roku 1817 Kamieński prowinczyał Pij arski, któremu z pism niektórych tylko znany byłem, zaproponował mi dawanie lekcyi języka i literatury polskiej w konwikcie żolibowskim. Obowiązki te pełniłem od r. 1818 do r. 1822 {Свидѣтельство Каминскаго гласитъ (стр. 229). Na żądanie... zaświadczam, iż... Brodziński... dawał łekeye stylu i literatury polskiej w konwikcie XX. Pijarów żolibowskim z wielką pilnością i wielkim uczniów pożytkiem od miesiąca wrzęsnia roku 1818 do końca mieś. Lipca roku 1822. Gruntowną znajomością swego przedmiotu, pracowitością rzadką skromnością i przykładnoscią obyczajów równo był pożytecznym szkolnej młodzieży we względzie naukowym i moralnym а przeto powszechny и całego zgromadzenia konwictu zjednał sobie szacunek, powszechną miłość (23 Sierpuia 1823 г.).}. Równie przez cztery lata dawałem dla młodzieży duchownej w seminaryum Pijarskim naukę wymowy i Poezyi {Въ свидѣтельствѣ, выданномъ Калинскимъ того же числа къ прежнимъ похваламъ, дословно повтореннымъ прибавлено, что Бродзинскій "dawał piękny wzór bogobojazności, skromności i wszystkich innych cnót chrzesciańskich". (E., стр. 230).}. Przez, roku 1819/20 dawałem lekcyi literatury w szkole wojewódzkiej Pijarskiej {Въ свидѣтельствѣ отъ 9-ro ноября (Listopad) 1823 года ректоръ сообщаетъ, что Бродзинскій преподавалъ "Z wielkim uczącej się młodzieży pożytkiem, dla której stał się wzorem nauki i cnoty (Подпись заступающаго мѣсто ректора).}. W roku 1818 otrzymałem od K. Rząd. Spr. Wewn. noininacyę na nauczyciela literatury dramatycznej przy tutejszem lionserwatoryum, od którego to obowiązku dla mych zatrudnień musiałem się wymówić {Изъ свидѣтельства дирекціи театровъ отъ 28 апрѣля 1819 года, видно что Бродзинскій состоялъ и секретатемъ театра.}.
W roku 1821 wezwany na professora literatury w liceum warszawskiem z oświadczeniem iżby wraz wykładał kui's publiczny i w uniwersitecie. Później Kom. Rz. wchodząc w słuszność moich w téj mierze przełożeń raczyła mię wazwać do czytania, kursu historyi krytycznej literatury polskiej w uniwersytecie {Удостовѣреніе ректора университета Швейковскаго отъ 25 września 1823 года сообщаетъ, что, "wyjąwszy punkt wychowania reszta opisu życia, we wszystkiem sprawdzona i udowodniona nie podlega żadnej wątpliwości.}. W roku 1823 Kom Rz... podtwierdziła sekretarzem. Co do obyczajów i pełnienia moich obowiązków w zawodzie nauczycielskim odwołuję się do świadectw, dołączanych.
Od roku 1816 bezpłatnie przez 6 lat pełniłem obowiązki sekretarza teatru narodowego (miałem) w części powierzoną cenzurę literacką dzieł dramatyczych. Kilkanaście dzieł teatralnych przez siebie tłómaczonych, lub ułożonych oddałem do repertuaru sceny narodowej. W r. 1820. "Tow. pr. nauk" wezwało na członka przybranego, а w r. 1822 na czynnego. Towarzystwu muzyki kościelnej złożyłem przełożoną przez siebie część teoretyczną dzieła Forkla o muzyce, którą dla braku funduszu dotąd Towarzystwo nie drykuje. Do dzieła I. Elsnera część practycznę; ułożyłem do Cajetow (?) nauki muzyki w konserwator у urn równie pieśni do muzyki po kościołach używane. Od roku 1819 wspólnie z Bentkowskim а od r. 1821 wspólnie z Skrodzkim i Skarbkiem prowadziłem redakcyą Pam. Warszawskiego. W roku bieżącym otrzymałem od Komis. Rz. zachęcenie do wykończenia projektowanego wydania przepisów i wzorów wymowy dla szkół. Wydałem Dzewicę orleańską.
Lubo głównem moim zatrudnieniem jest Historya Literatury polskiej, podałem jednak do druku: Dwa tomy poezyj, Templaryusze, Abutar, Rozp. o piśm. klas. i romantycznych, Myśli o dążeniu polskiej litei'atury, o satyrze, o elegii o wpływie nauk na rząd... rozprawa z Herdera. Rozprawę Garwego, Poemat Walt. Skota: Ostatni bard, prócz listów o polskiej literaturze i mych piśm w Pamiętnikach, Rocznikach To warz. prz. nauk.
30 Sierp. 823.
K. Brodziński.
КОНЕЦЪ.