«Не, хлопцы, не, не хачу! Што за разгульнасць такая! Як вам не надакучыць блазнаваць? І без гэтага ўжо лічаць нас, бог ведае, якімі буянамі! Кладзіцеся лепей спаць!» Так гаварыў Леўка разгульным сябрам, якія падгаварвалі яго на новыя свавольствы. «Бывайце, браткі! спакойная вам ноч!» і хуткім крокам ішоў ад іх па вуліцы.
«Ці спіць мая яснавокая Ганна?» думаў ён, падыходзячы да знаёмае нам хаты з вішнёвымі дрэвамі. Сярод цішыні пачулася ціхая гамана. Леўка спыніўся. Паміж дрэў забялела кашуля… «Што гэта значыць?» падумаў ён і, падкраўшыся бліжэй, схаваўся за дрэва. Пры месячным святле блішчэла аблічча стаяўшай перад ім дзяўчыны… Гэта Ганна! Але хто-ж гэты высокі чалавек, які стаяў да яго спіной? Дарэмна прыглядаўся ён: цень укрываў яго з ног да галавы. Спераду толькі ён быў асветлены крыху; але пры нязначным кроку наперад Леўка падпадаў пад небяспеку быць выкрытым. Ціха прыхінуўшыся да дрэва, вырашыў ён застацца на месцы. Дзяўчына выразна прамовіла яго імя.
«Леўка? Леўка яшчэ блазнюк!» гаварыў хрыпла і напоў-голаса высокі чалавек. «Калі я стрэну яго калі-небудзь у цябе, я натузаю яго за чуб…»
«Хацелася-б мне ведаць, якая гэта шэльма пахваляецца натузаць мяне за чуб!» ціха прамовіў Леўка і выцягнуў шыю, намагаючыся не прапусціць ніводнага слова. Але незнаёмы гаварыў далей так ціха, што нельга было нічога ўчуць.
«Як табе не сорам!» сказала Ганна, калі той скончыў гаварыць. «Ты маніш; ты падманваеш мяне; ты мяне не кахаеш; я ніколі не паверу, каб ты мяне кахаў!»
«Ведаю», гаварыў далей высокі чалавек: «Леўка шмат нагаварыў табе лухты і ўскружыў тваю галаву» (тут здалося парубку, што голас незнаёмага не зусім незнаёмы, і як быццам ён некалі яго чуў); «але я дамся Леўку ў знакі!» працягваў усё таксама-ж незнаёмы. «Ён думае, што я не бачу ўсіх яго шашняў. Пакаштуе ён, сабачы сын, якія ў мяне кулакі».
Пры гэтым слове Леўка не мог ужо болей стрымаць свайго гневу. Падышоўшы на тры крокі да яго, замахнуўся ён на ўсю сілу, каб даць штурханца, ад якога незнаёмы, не зважаючы на сваю відавочную дужасць, не ўстояў-бы, можа, на месцы; але ў гэты час святло ўпала на твар яго, і Леўка ўкамянеў, убачыўшы, што перад ім стаяў бацька яго. Міжвольнае ківанне галавою і лёгкі праз зубы свіст адны толькі выказалі яго здзіўленне. Убаку пачуўся шолах; Ганна паспешна ўляцела ў хату, бразнуўшы за сабою дзвярыма.
«Бывай, Ганна!» закрычаў у гэты час адзін з парубкаў, падкраўшыся і абняўшы галаву; і з жахам адскочыў назад, сустрэўшы жорсткія вусы.
«Бывай, красуня!» закрычаў другі; але на гэты раз паляцеў стрымгалоў ад цяжкага штуршка галавы.
«Бывай, бывай, Ганна!» закрычала некалькі парубкаў, павіснуўшы яму на шыю.
«Згіньце вы, праклятыя гарэзы!» крычаў галава, адбіваючыся і прытупваючы нагамі. «Што я вам за Ганна! Падавайцеся ўслед за бацькамі на шыбеніцу, чортавы дзеці! Прыліплі, як мухі на мёд. Дам я вам Ганну!..»
«Галава! галава! гэта галава!» закрычалі хлопцы і разбегліся ва ўсе бакі.
«Вось дык бацька!» гаварыў Леўка, схамянуўшыся ад свайго здзіўлення і гледзячы ўслед галаве, што адыходзіў з лаянкаю. «Вось якія за табою штукі водзяцца! слаўна! А я дзіўлюся ды перадумваю, што-б гэта значыла, што ён прыкідваецца глухім, калі пачнеш гаварыць пра справу. Чакай-жа, стары хрэн, ты ў мяне будзеш ведаць, як швэндацца пад вокнамі маладых дзяўчат, будзеш ведаць, як адбіваць чужых нявест! Гэй, хлопцы! сюды! сюды!» крычаў ён, махаючы рукою да парубкаў, якія ізноў збіраліся ў кучу. «Ідзіце сюды! Я падгаварваў вас ісці спаць; але цяпер раздумаў і гатоў, хоць цэлую ноч, сам гуляць з вамі».
«Вось гэта справа!» сказаў плячысты і мажны парубак, які лічыўся першым гулякам і свавольнікам на сяле. «Мне ўсё здаецца няміла, калі не ўдаецца пагуляць толкам і настроіць штук. Усё як быццам нестае чагосьці. Як быццам згубіў шапку ці люльку; словам, не казак дый годзе».
«Ці згодны вы сёння добра пашальмаваць галаву?»
«Галаву!»
«Так, галаву. Што ён сапраўды надумаўся! Ён у нас упраўляецца так, нібы гетман які. Мала таго, што папіхае, як сваіх нявольнікаў, яшчэ і пад'язджае да дзяўчат. Я-ж думаю, на ўсім сяле няма прыгожай дзеўкі, за якой-бы не валачыўся галава».
«Гэта так, гэта так», — закрычалі ў адзін голас усе хлопцы.
«Што-ж мы, хлопцы, за нявольнікі? Хіба мы не такога роду, як і ён? Мы, дзякуй богу, вольныя казакі! Пакажам яму, хлопцы, што мы вольныя казакі!»
«Пакажам!» закрычалі парубкі. «Ды калі галаву, дык і пісара не мінуць!»
«Не мінем і пісара! А ў мяне, як знарок, склалася ў галаве слаўная песня пра галаву. Пойдзем, я вас ёй вывучу», гаварыў далей Леўка, ударыўшы рукою па струнах бандуры. «Ды слухайце: пераапранайцеся, хто ў што налучыць!»
«Гуляй, казацкая галава!» гаварыў мажны гуляка, ударыўшы нагою ў нагу і пляснуўшы рукамі. «Што за раскоша! Што за воля! Як пачнеш шалець, здаецца, быццам памінаеш даўнія гады. Люба, вольна на сэрцы, а душа як быццам у раі. Гэй, хлопцы! Гэй! гуляй!..»
І натоўп шумна праімчаўся на вуліцах. І набожныя бабулькі, абуджаныя крыкам, падымалі аконцы і хрысціліся соннымі рукамі, гаворачы: «ну, цяпер гуляюць парубкі!»